Φύση και Πολιτισμός - Ανακαλύψτε το Δήμο Νόβατσι (Συνδυασμένη διαδρομή)
Φύση και Πολιτισμός - Ανακαλύψτε το Δήμο Νόβατσι (Συνδυασμένη διαδρομή)
1. Δήμος Novatsi
Σημείο εκκίνησης είναι το κτίριο διοίκησης του Δήμου Novatsi το οποίο βρείσκεται 9,6 χιλιόμετρα από την Μπίτολα. Εδώ μπορείτε να πάρετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους τόπους που σκοπεύετε να επισκεφθείτε και την κατάσταση των δρόμων.
2. Η λίμνη Σούβοντολ
Κατασκευάστηκε για τους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας “REK Bitola”, δηλαδή είναι μία τεχνητή λίμνη. Το Suvodol είναι μια τοποθεσία με πολύ μεγάλη επισκεψιμότητα από ταξιδιώτες, ορειβάτες και ψαράδες.
Απέχη από το Novatsi 9,3 km και η λίμνη αυτή είναι ένα εξαιρετικό τοπίο για χαλάρωση και αναψυχή.
3. Χωριό Makovo
Βρίσκεται 19,3 χιλιόμετρα από το Novatsi αποτελεί θύρα εισόδου του νότιου Μοριχόβου (Mariovo). Το υψόμετρό του είναι έως 850 m καί γι’αυτό έχει δριμείς χειμώνες και καθαρό αέρα. Το όνομα Μάκοβο προέρχεται από το υποκοριστικό του Μάκο. Στα 1568 ζούσαν 160 κάτοικοι. Στο Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο το χωριό υπέστη πολές καταστροφές. Στο Makovo υπάρχει ο Ιερός Ναός του Αγίου Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που χτίστηκε το 1860, και κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο καταστράφηκε εκ θεμελίων και το 1926 αναστηλώθηκε ως Ιερός Ναός της Ανάστασεως. Οι κάτοικοι του Μάκοβο γιορτάζουν το Πάσχα.
Ιερά Μονή της Αγίας Παρασκευής εγκαινιάστηκε το 2002. Γιορτάζει την ημέρα της Αγίας Παρασκευής
4. Η Λύμνη «Ράπεσκο Εζερο»
Βρίσκεται 22,5 χιλιόμετρα από το Novatci (32 χλμ από την Μπίτολα), η τεχνητή λίμνη του «Rapeshko ezero» αποτελεί ένα ευχάριστο θέαμα για τους επισκέπτες των περιοχών αυτών και πραγματικό τόπο αναψυχής σε αυτή τη σχετικά ξηρή περιοχή. Η λύμνη κατασκευάστηκε για τις ανάγκες των κτηνοτρόφων του χωριού Ράπες και προσφέρει πραγματικά μιά ευχάριστη τοποθεσία για χαλάρωση και αναψυχή.
5. Το χωριό Ράπες
Χωριό Rapesh είναι παλιός οικισμός του Μαρίοβο και το όνομά του προέρχεται από τον Ράπολ, και εκείνος από τον Χαραλάμπη ή τον Ράχοσλαβ. Στα αρχεία της απογραφής κατά την Οθωμανική περίοδο του XV αιώνα, αναφέρετε το χωριό με 65 κατοίκους.
Το Χωριό Ράπες βρίσκεται στην ανατολική πλαγιά του βουνού Σέλετσκα σε υψόμετρο 700 μ. Γιορτάζη την ημέρα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.
Στο χωριό υπάρχη ο κοινός Ναός της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Δημητρίου.
Αρχικά κτήστηκε κάπου στα 1860 από πέτρα, με είσοδο από τη νότια και δυτική πλευρά, διακοσμημένο με τοιχογραφίες και εικόνες. Tο 1918 βομβαρδήστικε και καταστράφηκε. Μετά τον πόλεμο, το 1919 οι κάτοικοι επέστρεψαν στα σπίτια και τα ξαναχτίσανε.
Το χοριό Ράπες βρίσκεται σε απόσταση 24 χλμ από το χ. Νόβατσι.
6. Το φαράγγι του Μαυροποτάμου (Τσρνα Ρεκα)
Κοντά σε ένα μέρος που ονομάζεται "Λεύκες" (Γιασίκιτε) ο περιφερειακός δρόμος του Ράπες-Γραντέσνιτσα μπαίνει στο φαράγγι της Μαυρoποτάμου. Σε αυτό το σημείο τελειώνει και η άσφαλτος και αρχίζει ο παλιός δρόμος σε σχετικά καλή κατάσταση και για κίνησει αυτοκινήτων.
7. Η γέφυρα του Ράπες
Βρίσκεται στο Μαυροπόταμο (Τσρνα Ρέκα) σε 29 χιλιόμετρα από το Νόβατσι. Η γέφυρa του Ράπες είναι η είσοδος του Παλιού Mαρίοβο. Σ’αυτό το μέρος συχνά μπωρείτε να δείτε ψαράδες να ψαρεύουν στον Μαυροπόταμο, και επίσης είναι ένας χώρος που χρησιμοποιείται συνήθως για την ανάπαυση των επιβατών που ταξιδεύουν προς τα χωριά Ζόβικ, Μπρνικ, Μπουντιμίρτσι, Σταράβινα, Γραντέσνιτσα.
8. Χωριό Σταράβινα
Σταράβινα είναι ένα χωριό του Δήμου Νόβατσι που βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Νίτζε και 50 χλμ από Μπίτολα.
Σταράβινα είναι συνοριακό χωριό, διότι είναι σε απόσταση περίπου 20 χλμ από το νότιο γείτονά μας Ελλάδα. Σύμφωνα με ορισμένες αφηγήσεις το όνομα του χωριού προέρχεται από τις λέξεις παλιά κρασιά (Stari vina). Δηλαδή, σε αυτή την περιοχή, υπήρχan πολύ παλιά αμπέλια που έχουν κάνει το καλό κρασί, όμως αργότερα μετά τους πολέμους καταστράφηκαν.
Staravina όπως και πολλά άλλα χωριά της περιοχής του Μοριχόβου είχαν ένδοξο παρελθόν. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με την απογραφή του 1953 στο χωριό Staravina ζούσαν 741 κατοίκους. Αλλά όχι γι’αυτό μόνο. Στην Staravina λειτούργησε φρουρά όπου στεγαζόταν το αρχηγείο του στρατού, ιατρείο, και το 1950 χτίστηκε και κεντρικό Δημοτικό οκτώ ετών σχολείο όπου τα παιδιά έρχονται από όλα τα γύρω χωριά.
Σταράβινα επίσης μια φορά ήταν η έδρα του Δήμου του Μοριχόβου της Μπίτολας, και το 1997, διαμορφώθηκε Δήμος Σταράβινα ο οποίος, δυστυχώς, διαλυθηκε το 2005, λόγω του μικρού αριθμού των κατοίκων και την ανικανότητα αυτοχρηματοδότησης.
Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2002 Staravina είχε μόνο 23 κατοίκους. Το χωριό ζωντανεύει μόνο κατά τη διάρκεια της γιορτής Μεγάλη Παναγία, όταν γιορτάζει το χωριό.
9. Το σπίτι της Κales Anga στο χωριό Σταράβινα
Κales Anga ήταν μία από μεγαλύτερες λαϊκές ηρωίδες και το χωριό Σταράβινα είναι η γενέτειρά της. Ήταν κορίτσι του Μοριχόβου με σιδερένια θέληση, έτοιμη στο κόστος της ζωής της να διατηρήσει την πίστη της και να μην παραδοθεί στον Καδή του Πρίλεπ. Η Κales Anga προήλθε από την οικογένεια Sirmevci, που ζούσε σε αυτή τη γειτονιά, έτσι στους ντόπιους αυτό το σπίτι είναι γνωστό ως το "Σπίτι της Κales Anga"
Η Κales Anga είχε συλληφθεί με ύπουλο τρόπο και τη διάσωση της από το σπίτι του καδή, κατά κάποιο τρόπο μια εισαγωγή σε οργανωμένη εξέγερση εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η λεγόμενη "Εξέγερση Μοριχόβου" στο 1564-1565 έτους. Ο πληθυσμός του Μοριχόβου έδειξε μεγάλη αντίσταση εναντίον του οθωμανικού στρατού και επανειλημμένα τον είχαν και νικήσει.
Όμως περιβάλλεται από όλες τις πλευρές από πολύ πιο πολυάριθμο εχθρό, οι αντάρτες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στο φρούριο Πέστα, που βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά και Staravina και Gradesnica. Ανίκανο να κατακτήσει το φρούριο, ο οθωμανικός στρατός, χρησιμοποιεί πανουργία και βρίσκει το υπόγειο κανάλι μέσω του οποίου το φρούριο τροφοδοτείται με νερό.
Μερικοί από διψασμένους αντάρτες αποφάσισαν να πολεμήσουν μέχρι θανάτου στις πύλες του φρουρίου, και ενώ τα υπόλοιπα με τις γυναίκες και τα παιδιά μεταφέρθηκαν σε αιχμαλωσία.
Θέα στο φρούριο Πέστα (φωτογραφία)
Μετά την Εξέγερση του Μοριχόβου το φρούριο έχει χάσει τον αρχικό σκοπό του και είχε αφεθεί στη φθορά του χρόνου. Σήμερα κατεδαφισμένο, σε μεγάλο βαθμό λόγω των βομβαρδισμών κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, παραμένει ως σιωπηλός μάρτυρας στην πολυτάραχη ιστορία της περιοχής αυτής.)
(Ο μύθος για την Kales Anga είναι αθανατοποιημένoς στο μυθιστόρημα του Stale Popov. Το σπίτι από το οποίο προέρχεται η πιο όμορφη και γνωστή κοπέλα του χωριού εξακολουθεί να στέκεται περήφανα στα αρχικά θεμέλια στο Staravina.
Σήμερα το κτίριο, που ονομάζεται το Σπίτι της Κales Anga αποτελεί ένα παραδοσιακό είδος κατασκευής, ορθογώνιος, κτιστός από φυσικά υλικά (ξύλο, πέτρα και λάσπη), με λειτουργικό και συμβολικό διαχωρισμό των «άνω» και «κάτω» μερών. Άνω των νοικοκυριών, και κάτω για τα ζώα. Λόγω του ήπιου κλίματος του Μοριχόβου είναι γνωστά τα ανοικτά τσαρδάκια. Τέτοιο τσαρδάκι συναντάμε και στο Σπίτι της Κales Anga.
10. Χωριό Γκραντεσνιτσα (Gradesnica)
Γκραντεσνιτσα είναι ένα από τα πιο γνωστά χωριά του Mοριχόβου (της Μπίτολας), το οποίο υπάγεται στο Δήμο του Νοβατσι και απέχει 53 χιλιόμετρα από την Μπίτολα.
Η τοποθεσία του χωριού αυτού είναι πολύ συγκεκριμένη, και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι Γκραντεσνιτσα βρίσκεται αρκετά κοντά στο Πρίλεπ, καθώς επίσης και κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα.
Υπάρχουν παραδοχές ότι το Gradesnica πήρε το όνομά του ότι σε σχέση με άλλα χωριά του Μοριχόβου ήταν το πιο προηγμένο και έμοιαζε την πόλη, ενώ άλλοι υπόθεση είναι ότι το Gradesnica έλαβε το όνομα από το ποταμό Gradeshka reka.
Gradesnica είναι ορεινό χωριό που βρίσκεται σε υψόμετρο 850 μέτρων και βρίσκεται στην κοιλάδα του ποταμού Gradeshka reka το οποίο κάνει το χωριό αρκετά ζωντανό.
Αυτό το χωριό ήταν αρκετά διάσημος για το υψηλό ποσοστό γεννήσεων και, ως εκ τούτου, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι Gradesnica ανέκαθεν ήταν πολυπληθέστερο από όλα τα χωριά του Mariovo. Όμως και αυτό το χωριό έπαθε από τις μαζικές μεταναστεύσεις του Μοριχόβου κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Έτσι, από 1085 κατοίκους στην απογραφή του πληθυσμού το 1953, σήμερα στο χ. Γκραντέσνιτσα ζουν λιγότερο από 100 κατοίκους.
11. Εκκλησία Αγ. Δημητρίου του χ. Γκραντεσνιτσα
Στο χωριό Γκραντέσνιτσα υπάρχουν εννέα εκκλησίες. Μία από τις παλαιότερες είναι η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, για την οποία μερικοί συγγραφείς πιστεύουν ότι προέρχεται από τον XIV αιώνα και XV αιώνα. Δυστυχώς, ο Ναός του Αγίου Δημητρίου, πολύ λίγα έχει ερευνηθεί μέχρι στιγμής αν και το 1992 έχει εκδοθεί απόφαση για το καθεστώς του ως μνημειακού, ακίνητου, πολιτιστικού αγαθού.
Στο παρελθόν, η ομάδα του Ινστιτούτου για την Προστασία των Πολιτιστικών Μνημείων έχει κάνει καταγραφή των πολιτισμικών μνημείων της περιοχής του Μοριχόβου, όταν καταγράφηκε και αυτό το μνημείο του πολιτισμού, αλλά με τα βασικά στοιχεία μόνο. Κατά τη διάρκεια του 2000, το Ινστιτούτο Προστασίας Πολιτιστικών Μνημείων και το Μουσείο της Μπίτολα έχει λάβει ορισμένα προληπτικά μέτρα που αφορούν την αρχιτεκτονική και τις τοιχογραφίες.
Κάποιοι συγγραφείς θεωρούν ότι οι τοιχογραφίες της εκκλησίας χρονολογούνται από το τέλος του XIV και τις αρχές του XV αιώνα, αλλά οι μελέτες των άλλων συγγραφέων αναφέρουν ότι μέρος των τοιχογραφιών και του κτιστού τέμπλου χρονολογούνται από αρχές του 16ου αιώνα.
Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται στην είσοδο του χωριού κατά μήκος του δρόμου που οδηγεί στο χωριό.
Πρόκειται για μια μονόκλιτη εκκλησία με ορθογώνια βάση με την είσοδο στη δυτική πλευρά και την αψίδα στην ανατολική πλευρά. Χτισμένο από επεξεργασμένη και ημι-επεξεργασμένη πέτρα που χρησιμοποιείται και για την ημικυκλική αψίδα. Στην είσοδο στη δυτική πλευρά σε μια σκαλισμένη κόγχη ζωγραφίστηκε ο Άγιος Δημήτριος, ο προστάτης της εκκλησίας. Η τοιχογραφία εδώ δεν είναι πλήρως διατηρημένη. Στο εσωτερικό του ναού ήταν οι τοιχογραφίες πάνω στην επιφάνεια του κονιάματος από ασβέστη, σχεδόν σε όλη την επιφάνεια (ανατολικό, δυτικό, βόρειο, νότιο τοίχο, στην αψίδα και το κτιστό τέμπλο).
Σήμερα οι τοιχογραφίες δεν είναι πλήρως διατηρημένες, λόγω ζημιάς που έχει προκληθεί στο κτίσμα της εκκλησίας με την πάροδο του χρόνου.
Εντυπωσιακό είναι το τεράστιο πέτρινο τέμπλο που χωρίζει τον ναό από το ιερό χώρο του βωμού. Στη συνέχεια στον κυρίως ναό βρίσκονται μαρμάρινοι κίονες, από έναν στη βόρεια και νότια πλευρά του κυρίως ναού. Πάνω από τους πυλώνες και το εικονοστάσιο χτίστηκαν από τρία τυφλά τόξα, πάνω στα οποία υψώνεται η πέτρινη αψίδα.
12. Φρούριο Πέστα
Πάνω από το φαράγγι του ποταμού Gradeshka Reka σε υψόμετρο 919 μέτρων, ανάμεσα στα χωριά Gradesnica και Staravina και 52 χιλιόμετρα από την Μπίτολα βρίσκεται το Φρούριο Peshta (Πέστα).
Eρείπια του φρουρίου Peshta (φωτογραφία)
Υπάρχουν ενδείξεις ότι το φρούριο της Πέστα υπήρχε από τη Ρωμαϊκή εποχή και ότι κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέσα του είχαν σταθμευθεί στρατεύματα.
Η ιστορία του φρουρίου της Πέστα είναι στενά συνδεδεμένη με την εξέγερση του Μοριχόβου του έτους 1564/1565. Δηλαδή, η απελευθέρωση της Kales Anga από το σπίτι του καδή η οποία προηγουμένως ήταν παγιδευμένη, υπήρχε ως λόγος για την έναρξη των εχθροπραξιών μεταξύ του τουρκικού στρατού και των κατοίκων της περιοχής γνωστή ως Εξέγερση του Μοριχόβου που συνέβη κοντά στο φρούριο της Πέστα. Αφού οι αντάρτες του Μοριχόβου έδειξε μεγάλη αντίσταση εναντίον του οθωμανικού στρατού, περικυκλώθηκαν από όλες τις πλευρές από πολυάριθμες στρατιωτικές δυνάμεις και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στο Φρούριο της Πέστα.
Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν, όμως οι Τούρκοι δεν μπόρεσαν να κατακτήσουν το φρούριο. Η κρίσιμη στιγμή που έφερε την επιτυχία τους Τούρκους ήταν ο εντοπισμός του υπόγειου καναλιού για τροφοδότηση νερού του Φρουρίου Πέστα.
Σύμφωνα με έναν μύθο, μιά γιαγιά αναγκάστηκε να τους βοηθήσει επειδή ο σύζυγός της κτυπήθηκε από τους Τούρκους. Αυτή και τους είχε πεί να πάρουν μερικά άλογα, να τα κρατάνε μερικές μέρες και νύχτες χωρίς νερό και στη συνέχεια να τα οδηγήσουν στο φρούριο, και θα βρούν το μέρος με το νερό.
Οι τούρκοι υπάκουσαν τη γιαγιά, έκαναν έτσι και κατάφεραν να βρούν τον υπόγειο κανάλι και να διακόψουν την υδροδότηση στο φρούριο. Μετά από αυτήν την πονηριά από τους Τούρκους από τους αντάρτες με τις γυναίκες και τα παιδιά φυλακίστηκαν, ενώ ορισμένοι από αυτούς πολέμησαν γενναία με το θάνατο.
Μετά από αυτήν την πονηριά από πλευράς των τούρκων, μέρος των επαναστατών μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά έχουν ληφθεί σε αιχμαλωσία, και μερικοί πολέμησαν γενναία μέχρι το θάνατο.
Μετά την εξέγερση αυτή η ζωή στο φρούριο Πεστα είχε σταματήσει και παρέμεινε στο έλεος των καιρικών συνθηκών, και περαιτέρω κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου το φρούριο βομβαρδίστηκε και γι’αυτό το λόγο σήμερα έχουν παραμείνει μόνο ερείπια του πρώην φρούριο που μαρτυρούν για το παρελθόν του.
Στο φρούριο οδηγεί χωματόδρομος μήκους περίπου 700 μέτρων, και συνιστάται μόνο κίνηση με οχήματα παντός εδάφους, καθώς επίσης και 20 λεπτά περίπατος μέχρι το φρούριο είναι μια συναρπαστική εμπειρία για τους επισκέπτες.
13.Τοποθεσία Πέντε Βρύσες
Σε περίπου 10 χιλιόμετρα πάνω από το χωριό Gradesnica, είναι μια πηγή νερού είναι γνωστή ως τις πέντε βρύσες. Στην πραγματικότητα, στο πεδίο εμφανίζεται μόνο μια βρύση και το νερό από τις άλλες τέσσερεις χρησιμοποιείται στο σύστημα υδροδότησης.
Δηλαδή, μέσα από σωλήνες, από αυτή τη πηγή προμηθεύονται με νερό τα χωριά Σταράβινα, Γκραντέσνιτσα, Μπουντίμιρτσι, Ζόβικ.
Το υψόμετρο και την υγρασία του αέρα εμπλουτισμένο με τη γραφική χλωρίδα, κάνουν τη διαμονή σε αυτό τον τόπο μια αξέχαστη εμπειρία.
Μέχρι την τοποθεσία Πέντε Βρύσες φτάνουμε μέσω του δρόμου πάνω από τα χωριά Σταράβινα και Γκραντέσνιτσα μήκους 10 χλμ. Ο δρόμος είναι χωματόδρομος και σε ορισμένα μέρη σε αρκετά κακή κατάσταση ειδικά το χειμώνα και το φθινόπωρο. Ο δρόμος είναι κατάλληλος μόνο για οχήματα παντός εδάφους και συνιστάται επίσκεψη με συνοδεία από οδηγό βουνού.
Συνολικό μήκος της διαδρομής και στις δύο κατευθύνσεις:
105 χιλιόμετρα όταν ξεκινά από το Νοβατσι
123 χιλιόμετρα όταν ξεκινά από την Μπίτολα
Τα υψόμετρα
Τα υψόμετρα όλων των μερών σημειώνονται στο διαδραστικό χάρτη
Συστάσεις
Συνιστάται συνοδεία αδειούχου οδηγού βουνού.
Ορισμένες τοποθεσίες είναι προσβάσιμες μόνο με τα πόδια ή οχήματα παντός εδάφους. Να μελετήσετε καλά τη διαδρομή πριν την έναρξη του ταξιδιού.